بسم الله الرحمن الرحیم



د يوه قول لمخي په قرآن کي د جهاد اړوند ۴۸۴ ايتونه دي.
هغه سورتونه چي د جهاد اړوند ايتونه پکښې دي په لاندي ډول دي.
البقره..آل عمران..النساء..المائده..الانفال..التوبه..الحج..النور..محمد(القتال)..الفتح..الحجرات..الحديد..المجادلة..الحشر..الممتحنه..الصف..التحريم..العاديات..النصر.
(يعني د قران په شلو سورتونو کي د دي سترې فريضې په اړه مفصل بيان موجود دی).

هغه سورتونه چي د جهاد په طرف اشارات پکښې سته.
البقره..آل عمران..المائده.


په قرآن عظيم الشان کي د جهاد موضوع په عمومي طور د لاندي لسو عنوانونو له لاندي راځي.
(۱) د جهاد اجازت او فرضيت (۲) د جهاد احکام (۳) د جهاد قصې (۴) د جهاد او مجاهدينو فضايل او همدارنګه د شهيدانو فضايل (۵) د جنګ اصول او قواعد (۶) په ځان او مال د جهاد ترغيب (۷) د جهاد پر پريښودلو وعيدونه (۸) د منافقينو له جهاد څخه تيښته (۹) د جهاد لپاره تياري (۱۰) په جهاد کي د مال خرڅولو ځانته فضايل.

د هغو غزواتو او سراياوو تذکره چي په قرآن کي يې ذکر راغلی دی.

(۱) سريه ابن جحش رضی الله عنه (۲) غزوه بدر (۳) غزوه بني قينقاع (۴) غزوه احد (۵) غزوه حمراء الاسد (۶) غزوه بدر (صغری) (۷) غزوه خندق (احزاب) (۸) غزوه بنی قريظه (۹) غزوه حديبيه (۱۰) فتح مکه (۱۱) غزوه خيبر (۱۲) غزوه تبوک (۱۳) غزوه حنين (غزوه طايف (۱۵) غزوه بنی نضير.

دا پنځلس معرکې پر دي خبرې بيخي روښانه دليل او ثبوت دی چي قتال اسلامي فريضه او عبادت دی، او د الله جل جلاله په لاره کي جنګ او جګړه کول د انبياء عليهم السلام کار دی....همدارنګه دا غزوات د جهاد شرعي معنی هم متعينه کوي.


د جهاد شرائط.

۱) مسلمان به وي (۲) نارينه به وي (۳) ازاد به وي (۴) عاقل به وي (۵) بالغ به وي (۶) استطاعت به لري (پر معذور نه دی فرض).

دجهاد اهداف.

قران عظيم الشان د جهاد درې اهداف بيان کړي دي.
(۱) چي د اسلام دعوت غالب او محفوظ شي.
(۲) د مستضعفينو نصرت، يعنی د مغلوبو او کمزوريو مسلمانانو سره کومک او مرسته وشي.
(۳) ردالعدوان ـــ يعنی د هغه طاقت ماتول چي د مسلمانانو خلاف سرکښي کولای شي.

جهاد اصلا د روژی په څير ذاتي ښکلا نه لري تر څو په هر وخت کښي په مؤمنانو باندي ( د اعذارو څخه په غير) عينی فرض وګرځي، بلکي په جهاد کښي هغه وخت حسن پيداکيږی چي د اسلام د دعوت په وړاندي څه خنډ او مانع پيښ شی او يا په اسلامی سيمه باندي کافر تيری وکړی.
نو په اول صورت کښي جهاد فرض کفايې دی، يعنی که يوه ډله مجاهدين په جهاد باندي بوخت وی، او د دعوت خنډونه د مخي لري کوي د نورو مؤمنانو غاړي خلاصيږی.
او په دوهم صورت کښی جهاد کول په ټولو مسلمانانو باندی فرض عين دی، حتی په ښځو باندی هم فرض دی چي د ميړه د اجازي څخه پرته هم بايد په جهاد کښي ونډه واخلي. عزيز التفاسير پښتو ج ۱ ص ۵۱۷.

د جهاد د فرضيت دلايل.
توضيحات:

د جهاد اړوند دري ډوله ايتونه نازل شوي دي.

الف: چي عيني فرضيت ورڅخه معلوميږي لکه: ( كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ....الخ البقره ۲۱۶).

ب: هغه ايتونه کوم چي په مکه معظمه کښي د جهاد په هکله نازل شوي دي چي د جهاد په نه فرضيت باندي بلکي د مسلح جهاد څخه په منعه کولو باندي دلالت کوي لکه چي فرمايې: (أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّواْ أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ) (النساء: ۷۷) يعني: هغو کسانو ته نه ګوري چي دوی ته ويل شوی وه چي د مسلح جهاد څخه لاسونه ونيسی او لمونځونه ودروی او زکاتونه ورکوی.

ج: هغه ايتونه چي کفايې فرضيت يې ورڅخه څرګنديږی لکه چي فرمايې (وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةً) (التوبة: ۱۲۲) يعني: او مؤمنان داسې نه دی چې ټول جهاد ته و لاړشی.

عزيز التفاسير ج ۱ ص ۵۱

سورة البقره.

۱ــ سورة البقره مدني سورة دی، په دي سورة کي ټول دوسوه شپږ اتيا ايتونه دي، (۳۳) ايتونه يې د جهاد اړوند دي....او څلور اهم مباحث لري.

(۱) د جهاد د فرضيت بحث (۲) د جهاد د حکمت بحث (۳) د امير د اطاعت د اهميت بحث (۴) د فدايي حملو بحث.

په دي مبارک سورة کي د سريه ابن جحش رض، د حديبې د صلحې، او د بدر د شهيدانو يادونه شويده.

هغه( ۳۳) دري ديرش ايتونه چي د قتال بيان پکښي شويدی په لاندي ډول دي.

۱۰۹، ۱۱۴، ۱۵۳، ۱۵۴، ۱۵۷، ۱۷۷، ۱۹۰، ۱۹۱، ۱۹۱، ۱۹۲، ۱۹۳، ۱۹۴، ۱۹۵، ۲۰۷، ۲۱۶، ۲۱۷، ۲۱۸، ۲۳۹، ۲۴۳، ۲۴۴، ۲۴۵، ۲۴۶، ۲۴۷، ۲۴۸، ۲۴۹، ۲۵۰، ۲۱۵، ۲۵۲، ۲۶۱، ۲۶۲، ۲۷۳، ۲۸۶.

په سورة البقره کي په ګوته شويو پنځو ايتونو کي د جهاد په طرف اشارات موجود دي.

۳۶، ۵۸، ۵۹، ۸۹، ۲۱۴.

سورة ال عمران.

۲ــ ال عمران مدني سورة دی، ټول دوسوه ايتونه لري د جهاد اړوند ايتونو شمير يې ۵۷ رسيږي، او د جهاد اړوند مباحث ډير لري خو مونږ يې يو څو په ګوته کوو.
(۱) د کافرانو سره د تعلقاتو د څرنګوالی بحث (۲)د شکست خوړلو او بيا سمباليدو طريقه (۳) رباط.

د احد، او د حمراء الاسد د غزوو يادونه هم پکښي سويده، او د احد د غزا په ضمن کي د بدر د غزا تذکره هم پکښي سويده.

په دي (ال عمران) سورة د ۵۷ جهادي ايتونو فهرست په لاندي ډول دي.

۱۲، ۱۳، ۲۸، ۱۱۰ تر ۱۱۲، ۱۱۸، تر ۱۲۹، ۱۳۹ تر ۱۷۵، ۱۹۵ تر ۲۰۰.

دارنګه په دي مبارک سورة (ال عمران) کي د جهاد په طرف اشاره کونکي ايتونه په لاندي ډول دي.

۱۹، ۵۲، ۵۷، ۸۱، ۱۰۰، ۱۰۱، ۱۰۲، ۱۰۴، ۱۳۰، ۱۳۱، ۱۳۲، ۱۳۴.

النساء.

۳ــ النساء مدني سورة دی ټول يو سل او شپږ اويا ايتونه لري، په دي مبارک سورة کي (۴۱) د جهاد ايتونه دي، دا جهادی ايتونه پر لاندي موضوعاتو رڼا اچوي.
(۱) د مظلومانو لپاره قتال (۲) د مجاهدينو پر قاعدينو (پرکور ناستو) بهتر والی (۳) بي بسي(؟) مجبوري ښودونکيو او له جهاد څخه د منع کونکيو انجام (۴) نفاق او ترک جهاد اهم د عزت شوق (۵)او د کافرانو د جنګ او يرغل دمخه نيولو الهي طريقه

په دي سورة کي د غزوة حمراء الاسد يا بدری صغري يادونه هم شته.

د سورة النساء د جهاد اړوند ايتونه په لاندي ډول دي.
۲۹، تر ۸۴، ۸۸، تر ۹۱، ۹۴، تر ۱۰۴، ۱۳۸، تر ۱۴۶، ۱۴۷.


المائدة.

المائده سورة مدني دی، ټول يو سلو شل ايتونه لري، او د جهاد اړوند يې ۲۰ ايتونه دي.
په دي ايتونو کي خصوصا دوه اهم بحثونه دي. (۱) حزب الله څوک دي؟ (۲) د دوښمنانو درجي

او په دي سورة کي د مکه د فتح يادونه هم شويده.

د سورة المائدة ۲۰ ايتونه په لاندي ډول دي.
۲، ۳، ۱۱ تر ۲۶، ۳۵، ۵۱ تر ۵۶، ۸۶.

او همدارنګه د المائدة سورة په لاندينيو ايتونو کي د جهاد په طرف اشارات موجود دي.

۵۷، ۵۸، ۵۹، ۶۰،۶۱، ۲۶، ۲۳، ۲۷.



الانفال.

الانفال مدني سورة دی، ۷۵ ايتونه لري، ۷۵ ايتونه يې د جهاد په باره کي دي، په دي ايتونو کي دوه اهم مسايل بيان سويدي.

(۱) اقدامي جهاد (۲) د غنمت حلت.

په دي بابرکت سورة کي د غزوه بدر مفصل بيان سته.

د دي سورة دويم نوم سورة البدر هم دی په دي سورة کي د جهاد شل فوايد، د مجاهدينو ۲۵ اوصاف او ۵ د جنګ قوانين بيان شويدي.

(۱)د جهاد شل (۲۰) فايدي.

(۱) انسان ته د حق لار عطا کيږي. ايت لمبر (۵). (۲) اسلام ته داسي غلبه عطا کيږي چي کافر يې هم مني. ايت لمبر (۸). (۳) د انسانانو له فرشتو سره ملاقات کيږي. ايت لمبر ۱۰۹ــ(۴) الله تعالی د خرق عادت شيانو په توسط نصرت نازلوي. ايت لمبر ۱۱ (۵) د الله محبت او قرب ور نصيب کيږي. ايت لمبر ۱۷ (۶) انسان ته ژوند نصيب شي. ايت لمبر ۲۴. (۷) د جهاد له برکته الله تعالی پاک ررق او ځاي ځايګی ورکوی. ايت لمبر ۲۶، او ۷۴. (۸) الله تعالی ګناه در معافوي. ايت لمبر ۲۹. (۹) الله تعالی مجاهد ته د فيصلي قوت او عقل ورکوي. ايت لمبر ۲۹. (۱۰) د کافرانو شديد مالی نقصان کيږي (ډيوالی کيږي). ايت لمبر ۳۶. (۱۱) حق او باطل له يوه بل بيل شي. ايت لمبر ۳۷ (۱۲) د کافرانو طاقت مات شي. ايت لمبر ۳۹. (۱۳) د جهاد له وجهي د غنمت حلال مال پيداکيږي. ايت لمبر ۳۷. (۱۴) پر کافرانو حجت تام شي. ايت لمبر ۴۲. (۱۵) مسلمانانو ته د الله جل جلاله له طرفه خاص خاص بشارتونه ورکول کيږي. (۱۶) ترقي او کاميابي يې نصيب کيږي. ايت لمبر ۴۵. (۱۷) پر کافرانو د مسلمانانو رعب اچول کيږي. ايت لمبر ۶۰. (۱۸) د مسلمانانو تر منيځ اتحاد او يووالی راځي. ايت لمبر ۶۳. (۱۹) الله تعالی قوت ورکوي. ايت لمبر ۶۵. (۲۰) ايمان کامل کيږي. ايت لمبر ۷۴.



(۲) د مجاهدينو پنځويشت صفات.

(۱) تقوا. ايت لمبر ۱. (۲) اصلاح ذات البين. ايت لمبر ۱. (۳) د الله او رسول اطاعت. ايت لمبر ۱. (۴) د الله جل جلاله نه ويره او ډار. ايت لمبر ۲. (۵) د قران مجيد سره تعلق. ايت لمبر ۲. (۶) توکل. ايت لمبر ۲.(۷) لمونځونه قايم کړي. ايت لمبر ۳. (۸) انفاق فی سبيل الله. ايت لمبر ۳. (۹) استغاثه من الله. ايت لمبر ۹. (۱۰) ثابت قدمي. ايت لمبر ۱۱. (۱۱) د جهاد دعوت ته فورا لبيک ويل. ايت لمبر ۱۵. (۱۲) د امير اطاعت.(چي خلاف شريعت نه وي) ايت لمبر ۲۰. (۱۳) شکر ګذاري. ايت لمبر ۲۶. (۱۴) له منکراتونه منع کول. ايت لمبر ۲۷. (۱۵) د مال او اولاد قربانول. ايت لمبر ۲۸. (۱۶)د کافرانو د طاقت د ماتولو جنون او تاند کوښښونه. ايت لمبر۳۹. (۱۷) د اجتماعي اموالو شرعي تقسيم. ايت لمبر ۴۱. (۱۸) له نزاع څخه ځان ژغورل. ايت لمبر ۴۶. (۱۹) صبر کول. ايت لمبر ۴۶. (۲۰) له تکبر او ريا څخه ځان ژغورل. ايت لمبر ۴۷. (۲۱) مسلسل د خپل قوت او قدرت پراخول. ايت لمبر ۲۰. (۲۲) پر حالاتو ژور نظر ساتل. ايت لمبر ۲۱ــ۲۶. (۲۳) د جهاد دعوت. ايت لمبر ۶۵. (۲۴) د دنيا له حب څخه ځان ساتل. ايت لمبر ۶۷. (۲۵) قوميت، وطنيت، او لسانيت شاته پريښودل او د اسلامي اخوت رشته په پام کي نيول. ايت لمبر ۷۲.



(۳) د جنګ قوانين

(۱) مخامخ وجنګيږی، د شا له طرفه جنګ مه کوی. ايت لمبر ۵۱. (۲) د جنګ په جريان کي د الله او رسول مکمل اطاعت. ايت لمبر ۲۰. (۳) د امير اطاعت. ايت لمبر ۲۴. (۴) چي کله دي جنګي تدبير په ذهن کي راشي فورا عمل ورباندي وکړه. ايت لمبر ۲۴. (۵) په اموالو کي خيانت مه کوی ځکه دا موجب جبن دی. ايت لمبر ۲۷. (۶) تنافس وکړی. (۷) مسلسل او په کثرت سره ذکر وکړی (په الفاظو کي مو اثر وی) ايت لمبر ۴۵. (۸) لښکر بايد متحد وي. ايت لمبر ۴۶. کافران مخامخ ووژنی، مه شاته کيږی. ايت ۵۷. (۱۰) مسلسل دوښمن په ډار ساته. ايت لمبر ۶۵. (۱۱) يو چمتو جماعت هر وخت د جهاد لپاره تيار جوړ کړی. ايت لمبر ۶۵. (۱۲) چي کله دوشمن په لاس درشي نو اول يې ښه وينه وڅڅوی او بيا يې قيد کړی. ايت لمبر ۶۷. (۱۴) چي کله کوم مظلوم د کومک او مدد غوښتنه وکړي نو وخت مه اخلی (دا د الله د نصرت وخت دی). ايت لمبر ۷۲. (۱۵) چي کله د کفارو پخپلو کې اتحاد وي نو تاسو هم د هغوی خلاف جوړ او اتحاد پيدا کړی. ايت لمبر ۷۳.

التوبه

التوبه مدني سورة دی، ۱۹۲ ايتونه دي، او ۲۹ د جهاد ايتونه لری او لاندي اهم مباحث څيړي.
(۱) د قتال ۷ فواید او حکمتونه. (۲) د جهاد افضليت. (۳) د اهل کتابو سره جهاد او دهغه وجه. (۴) د منافقينو له جهاد څخه شاته کيدل او د هغوی بهاني.

په دي سورة کي د مکي دفتحي، د حنين د غزوي، او غزوه تبوک يادونه شويده.

د سورة توبه د جهادي ۹۲ ايتونو فهرست په لاندي ډول دی.

۱، تر ۲۰، ۷۳، ۷۴، ۸۱، تر ۹۶، ۱۰۶، تر ۱۱۲، ۱۱۷، تر ۱۲۳.



الحج

الحج مدني سورة دی، ټول ۱۷۸ ايتونه لري، او د جهاد ايتونه يې ۱۷ دي، دوه اهم مباحث لري.
(۱) د جهاد حکمت. (۲) د مظلومانو لپاره د جهاد اجازت.

د یوه تفسير قول مطابق په دي (الحج) سورة کي د بدر د غزوی يادونه هم شويده.

د الحج سورة ۱۷ د جهاد اړوند ايتونه لاندي دي.

۱۹، تر ۲۴، ۳۸، تر ۴۱، ۵۵، ۵۸ تر ۲۶، ۷۸.



النور

النور مدني سورة دی دلته واړه څلور شپيته ايتونه دي، او د جهاد اړوند ۴ ايتونه دي، او دوه اهم موضوعات څيړي.
(۱) خلافت. (۲) د امير اطاعت. د دغو څلورو ايتونو لمبرونه په دي ډول دي.
۵۳، ۵۴، ۵۵، ۲۶.



الاحزاب.

الاحزاب مدني سورة دی، ۷۳ ايتونه لري او د جهاد ايتونه يې ۲۲ ته رسيږي، او پر لاندي اهم موضوعاتو يې رڼا اچولي ده.

(۱) د احزاب د غزوی مفصل بيان چيرته چي د جهاد ډیر مسايل بيان شويدي. (۲) د قريظه غزوه او الله جل جلاله نصرت (۳) د رسول د ګستاخ سزا.

د سورة احزاب ۲۲ جهادي ايتونه په لاندي ډول دي.

۹، تر ۲۷، ۲۰، تر ۶۲.



محمد

محمد مدني سورة دی، اته ديرش ايتونه لري، ۳۲ ايتونه يې د جهاد په باره کي دي، او اهم مباحث يې په لاندي ډول دي.

(۱) د قيدی احکام. (۲) د منافقينو له جهاد څخه ليروالی (۳) په جهاد کي د مال خرڅولو ترغیب.

او د ايتونو فهرست يې دادی.

۱، تر ۱۳، ۲۰ تر ۳۸.

الفتح

الفتح مدني سورة دی، دلته ۲۹ ايتونه دي، او د جهاد په باره کي يې ۲۹ ايتونه دي، دلته اهم بحث د (بيعت علی الجهاد دی)، او د حدیبيي د صلحی، د خيبر او مکي د فتح يادونه هم پکښي شويده.

۱، تر ۲۹ پوري.



الحجرات.

الحجرات مدني سورة دی، دلته واړه اتلس ايتونه دي، چي ۵ ايتونه يې د جهاد په باره کي دي، او اهم مباحث يې دوه دي.
(۱) د دوښمن په باره کې تحقيق. (۲) د مسلمانو مقاتلينو پخپلو کي صلح.

د ۵ ايتونو فهرست يې لاندي درج دی.

۶، ۹، ۱۰، ۱۴، ۱۵.



الحديد

دا مدني سورة دی، ۲۹ ايتونه لري، ۴ ايتونه يې د جهاد په باره کي دي، په دي سورة کي د مکي د فتحي او یا حديبي يادونه شويده، څلور د جهاد ايتونه يې دادي.

۱۰، ۱۱، ۱۹، ۲۵.



المجادله

الحديد مدني سورة دی، د ايتونو تعداد يې ۲۲ دی، او جهادي ايتونه يې ۳ دي، او په دي مبارک سورة کي د حزب الله تعيين هم شويدی.
دري د جهاد ايتونه يې دادي.
۲۰، ۲۱، ۲۲.



الحشر

الحشر مدني سورة دی، ۲۴ ايتونه لری، د کومو څخه چي ۱۷ ایتونه د جهاد په باره کي دي، دوه اهم مباحث لري.

(۱) کفار څرنګه جنګيږي. (۲) د مال فئي احکامات. په دي مبارک سورة کي د بني نضيرو او غزوه بني قينقاع په طرف اشاره سته.

۱۷ ايتونه فهرست يې په لاندي ډول دی.

۱، تر ۱۷، پوري.



الممتحنه

دا هم مدني سورة دی، ۱۳ ايتونه لري، چي ۱۲ ايتونه يې د جهاد په باره کي دي.

په دي ايت کي په خصوصی طور سره د جاسوسی احکامات موجود دي، او همدارنګه څه نور جنګی قوانين هم پکښي بيان شويدي، د مکي د فتحی تذکره هم پکښي شويده.

ايتونه يې دا دي.

۱، تر ۱۱ او بيا ۱۳.



الصف.

دا هم مدني سورة دی، څوارلس ايتونه لري، او یولس يې د جهاد په باره کي دي، په دي سورة کي د جهاد صف بندي، او د مجاهدینو د اتحاد فضیلت بيان سويدي.

او همدارنګه جهاد يو کامياب تجارت شودل شويدی.

فهرست يې په لاندي ډول دی.

۱، تر ۴، ۸، تر ۱۴.



التحريم.

مدني سورة دی، ۱۲ ايتونه لري، ۱ ايت يې د جهاد اړوند دی. په دي ايت کي د منافقينو او کفارو سره د جهاد حکم دي، او دا حکم په ايت لمبر نهم (۹) کي موجود دی.



العاديات.

العاديات مدني سورة دی، ۱۱ ايتونه لري، چي ايتونه يې د جهاد په باره کي دي، په دي سورة کي د جهادي اسونو بيان دی. فهرست يې په لاندي ډول دی.

۱، تر ۶.

النصر.

النصر مدني سورة دی، دري ايتونه لري، چي واړه يې د جهاد اړوند دي، په دي سورة کي د فتح اداب بيان شويدي، او فهرست يې دادی.

۱، تر ۳.



اوس يو نظر پر مجموعي فهرست باندي واچوی.
د جهادي ايتونه تعداد
د سورة نوم

33
البقره

57
آل عمران

41
النساء

20
المائده

75
الانفال

92
البراة

17
الحج

4
النور

22
الاحزاب

32
محمد

29
الفتح

5
الحجرات

4
الحديد

3
المجادله

17
الحشر

12
الممتحنه

11
الصف

1
التحريم

6
العاديات

3
النصر

424
د جهاد ټول ايتونه




او که چيرته د سورة النحل ايتونه ورسره يو ځای شي شمير يې ۴۸۵ ته رسيږي.



ژباړه: جابر نعماني.ح